Welke leeftijdsgroep eet het minst gezond? Het CBS onderzocht dit voor alle leeftijdsgroepen in Nederland. De uitkomst: jongeren tussen de 12 en 18 jaar in Nederland hebben de ongezondste eetgewoonten. Ze scoren gemiddeld 5,9 op een range van 0 tot 10.
Deze bevindingen zijn afkomstig uit de Gezondheidsenquête, die elk jaar gegevens verzamelt over het voedingspatroon van de Nederlandse bevolking.
Pubers eten niet alleen minder groente en fruit, maar ze consumeren ook regelmatig suikerhoudende dranken en ongezonde snacks. Voeding heeft invloed op de lichamelijke en geestelijke gezondheid, vooral in deze belangrijke ontwikkelingsjaren. Wat zien we nog meer terug over jongeren in dit rapport?
Disclaimer: Het CBS-onderzoek vermeldt dat door de uitbreiding van de voedingsvragen vanaf 2023 de gegevens niet eenvoudig te vergelijken zijn met voorgaande jaren.
Daarnaast is recent onderzoek van het RIVM verschenen dat verdere zorgen bevestigt. Uit een prognose blijkt dat tegen 2050 maar liefst 64% van de Nederlandse bevolking overgewicht zal hebben, met een sterke toename onder jongeren. Het RIVM benadrukt dat vooral jongeren gevoelig zijn voor de verleidingen van ongezonde voeding en een inactieve levensstijl. Zie ook: NOS: RIVM – In 2050 heeft 64 procent overgewicht, vooral toename bij jongeren.
“Je ziet dat eten, en met name ongezond eten, een grote rol speelt in het leven van jongeren. Zo werkt het bijvoorbeeld verbindend in de peergroup: tijdens een tussenuur naar de snackbar gaan, blikjes frisdrank of snacks halen om buiten te ‘chillen’. Eten kopen en opeten geeft een gezamenlijk doel, opvulling van tijd en werkt verbindend.” – Ruby, onderzoeker bij Youngworks
Voeding van Jongeren
Uit de Gezondheidsenquête 2023 komen de ouderen van 65 jaar en ouder het gezondste uit het onderzoek wat betreft hun dieet. Ze eten dagelijks meer groenten en fruit, kiezen vaker voor volkorenproducten, en drinken minder suikerhoudende dranken. Deze gezonde eetpatronen staan in groot contrast met de gewoonten van jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Naast de voorkeur voor ongezonde tussendoortjes en suikerhoudende dranken eten veel jongeren ook veel te weinig groente en fruit. De cijfers:
- Snacks: Jongeren eten in grote hoeveelheden ongezonde snacks, zoals chips, koekjes en snoep. Maar liefst 40% van de jongeren eet elke dag een snack, met meer dan 2 snacks per dag in sommige gevallen. Dit is een stuk hoger dan aanbevolen.
- Suikerhoudende dranken: De consumptie van suikerhoudende dranken onder jongeren is alarmerend. Volgens de Gezondheidsenquête drinkt ongeveer 60% van de jongeren dagelijks frisdrank of energiedrankjes. Dit verhoogt het risico op overgewicht en andere gezondheidsproblemen, zoals diabetes.
- Groente en fruit: Slechts een klein percentage van de jongeren haalt de aanbevolen hoeveelheid groente en fruit per dag. Dit kan leiden tot tekorten in essentiële voedingsstoffen, wat van invloed kan zijn op hun energieniveau, concentratievermogen en algehele gezondheid.
- Fastfood en vlees: Jongeren kiezen vaker dan oudere leeftijdsgroepen voor fastfood en bewerkte vleesproducten, zoals pizza’s, hamburgers en kant-en-klare maaltijden. Gemak wordt gekozen boven gezonde keuzes.
- Te weinig variatie: Er is een tekort aan variatie in het dieet van jongeren, wat betekent dat ze regelmatig dezelfde ongezonde producten consumeren. Dit is vooral zorgwekkend omdat jongeren in deze periode hun eetgewoonten voor de rest van hun leven ontwikkelen.
Wat betekenen deze cijfers voor de toekomst van jongeren?
“Jongeren hebben nog weinig urgentie om gezonder eten. Ze hebben het idee dat ze niet zo ongezond bezig zijn: ze voelen zich nu fit, ze fietsen naar school, hebben geen overgewicht of gezondheidsproblemen … De intentie om gezonder te eten is er niet: ze kiezen daarom liever voor lekker en makkelijk, dan gezond. Ze zien hun vrienden precies hetzelfde doen. Gezondheidsvoordelen op de lange termijn liggen nog te ver weg.” – Ruby, onderzoeker bij Youngworks
Jongeren gezondere keuzes laten maken
“De omgeving is een cruciale factor voor de voedingsgewoontes van jongeren: welke eetgewoontes krijgen ze vanuit huis mee? Welk voorbeeld geven hun ouders, hun vrienden? Welk ongezond en gezond eten is er thuis en op school beschikbaar? We kunnen de schuld van de ongezonde voedselkeuzes niet alleen bij de jongeren leggen, als hun omgeving niet is ingericht op gezonde keuzes.” – Ruby, onderzoeker bij Youngworks
De voedingsgewoonten van jongeren hebben directe gevolgen voor hun gezondheid, zowel op de korte als lange termijn. Het is bekend dat ongezonde eetgewoonten, zoals te veel suiker en te weinig vezels, kunnen bijdragen aan het ontstaan van chronische aandoeningen zoals obesitas, hartziekten en diabetes. Daarnaast kunnen slechte eetgewoonten hun prestaties op school beïnvloeden en bijdragen aan stemmingswisselingen en concentratieproblemen (bron: Hersenstichting en Rucklidge & Kaplan, 2016).
Het is daarom belangrijk om al vanaf jonge leeftijd gezonde eetgewoonten te ontwikkelen. Gezonde voeding heeft niet alleen invloed op de fysieke gezondheid, maar draagt ook bij aan de mentale gesteldheid en prestaties van jongeren. Door hen te ondersteunen en bewust te maken van hun keuzes, kunnen we zorgen voor een gezondere generatie. We zien op dit gebied al veel mooie initiatieven, bijvoorbeeld van De Gezonde School, JOGG-regisseurs bij gemeentes, geen frisdrankautomaten meer op school. Sommige scholen zetten nog meer stappen, zoals deze school in Rotterdam.
@nosstories Ongezonde lunch, of wegens geldgebrek helemaal geen lunch? Op deze school is dat (even) geen probleem. #school #snack #NOSstories ♬ origineel geluid – NOS Stories
Gezondere leefomgevingen
De grote vraag blijft: hoe kunnen we jongeren dan helpen om gezonder te eten? Het begint bij het creëren van gezonde leefomgevingen voor jongeren. Diverse onderzoeken laten zien dat aanpassingen in de leefomgeving van jongeren, waarbij ongezond voedsel minder toegankelijk wordt gemaakt, het grootste effect heeft op hun voedselgewoontes. Daarnaast is er meer bewustwording rondom voeding nodig, zowel thuis als op school. Er is behoefte aan educatie over ongezonde voeding: niet alleen over de langetermijneffecten van ongezonde voeding, maar ook over kortetermijneffecten die directer voelbaar zijn voor jongeren. Wat is het effect van wat je eet op hoe je je voelt? Of hoe je je concentreert?
De rol van ouders is cruciaal. Ouders kunnen jongeren niet alleen inspireren met gezonde recepten en eigen gezonde gewoontes, maar hen ook helpen bewust te kiezen in een omgeving vol verleidingen. Het is ook belangrijk om jongeren meer te betrekken bij het bereiden van maaltijden en hun te leren over de voordelen van een gezond dieet.
Ook de overheid en scholen spelen een belangrijke rol in het bevorderen van gezonde eetgewoonten. Het is belangrijk dat gezonde voeding toegankelijk en aantrekkelijk wordt voor jongeren, en dat ongezonde producten niet te veel in de spotlights staan. Initiatieven zoals een gezonde schoolkantine, minder reclame voor ongezonde producten en het bevorderen van een actieve levensstijl kunnen hierbij helpen.
Meer over jongeren?
Al sinds 1999 werkt Youngworks met een team van onderzoekers, adviseurs en trainers; en met een uitgebreid netwerk, van wetenschappers tot designers aan verschillende vraagstukken rondom jongeren (en hun toekomst). We schrijven regelmatig blogs en longreads, bekijk hier onze blogs. Ook is onze kennis gebundeld in verschillende boeken. Bekijk hier ons aanbod.
Wil jij je met collega’s verdiepen in dit onderwerp? Wil je weten welke rol je als werkgever kunt spelen in deze zoektocht? Neem dan zeker contact met ons op.