Plunderende jongeren – Extreem pubergedrag?

Rutger van den Berg
29 november 2019

Dit artikel is reeds verschenen op RTL Nieuws.

Begin deze maand drongen opeens vijftien jonge jongeren een filiaal van Lacoste op het Rokin binnen. Ze gristen spullen mee en renden weer naar buiten. De avond ervoor werd de winkel JD Sports in Amsterdam-Zuidoost geplunderd door zo’n vijftien jongeren, die volgens de politie gewapend waren. En afgelopen zaterdag dus die elf jongeren in Rotterdam. Eerder werden ook filialen van JD Sports in Londen, Brussel en Luik bestormd.

Het personeel van de Lacoste-winkel in Amsterdam is getraind op winkeldiefstallen. “Ze zijn erg alert en hebben heldhaftig opgetreden toen een groep jongeren onze winkel binnenkwam”, vertelt de manager van de winkel. Stelen is volgens hem van alle tijd. “Maar door sociale media en de media zijn die groepsplunderingen bekender geworden.”

‘Gevoel dat je ermee wegkomt’
“In een groep voel je minder verantwoordelijkheid dan wanneer je een winkeldiefstal alleen pleegt”, denkt retaildeskundige Kitty Koelemeijer. “Je hebt meer het gevoel dat je er wel mee wegkomt.”

Er is volgens Koelemeijer nu en in de toekomst technisch veel mogelijk. “Zoals gezichtsherkenning van veelplegers en via data van telefoons uitlezen wie er in de winkelstraat bevindt.” Maar dat is voor nu nog toekomstmuziek. “En ik vraag me af of dat vanwege de privacywet überhaupt mogelijk gaat worden.”

Experimenteergedrag
“Wat deze jongeren doen, is een vorm van grenzen opzoeken”, vertelt onderzoeker jongeren en trends Rutger van den Berg. “Het kan experimenteergedrag zijn.”

Als tieners en pubers opgroeien, rekken ze de grenzen van hun wereld op. “Dit doen ze door zich af te zetten tegen de normen waarmee ze zijn opgegroeid.” Iedere puber experimenteert, maar er zit gradatie in dit gedrag. De ene komt te laat thuis en drinkt alcohol, de ander probeert drugs of steelt.

Vaker sociale impuls
Als jongeren omringd worden door leeftijdsgenoten, zijn ze meer gefocust op hun status binnen de groep. “Het beloningssysteem in de hersenen wordt meer aangesproken. Dat is sterker dan de remmende systemen in hun hersenen”, legt Van den Berg uit. “De focus ligt meer op de kik dan op de gevolgen.”

Dit is wetenschappelijk te verklaren. Onderzoekers hebben jongeren en volwassenen onder een MRI-scan bekeken terwijl ze een videogame speelden. Ze moesten allebei een auto zo snel mogelijk van A naar B rijden. Ze hadden de keuze: stop je voor een rood verkeerslicht of rijd je door?

Personeel is getraind en alert
De ene keer speelden de deelnemers alleen, de andere keer keek een groep vrienden op een monitor mee. “Je zag het beloningssysteem sterker oplichten bij de jongeren zodra leeftijdsgenoten meekeken, ze kregen vaker een sociale impuls. De volwassenen niet.” Dit wordt ook wel het sociale brein bij jongeren genoemd. Hoe sterker de jongere in zijn schoenen staat, hoe beter diegene ‘nee’ kan zeggen.

Inmiddels zijn er twee jongeren opgepakt die in de Lacoste-winkel spullen hebben meegenomen. De manager is niet bang dat er binnenkort nog een groep binnenkomt. “Ze zijn niet verder gekomen dan de deurmat, ze weten dat ons personeel goed is getraind en alert is.”