Dit artikel is eerder verschenen op nu.nl
Wekelijks legt NU.nl een opvoedvraag voor aan een expert of ervaringsdeskundige. Deze week is dat: onze tienerdochter maakt zich veel zorgen over het klimaat en haar toekomst, wat moeten wij daarmee?
Klimaatzorgen: de inzending van deze week gaat over een tienermeisje. Na een les over klimaatverandering op school maakt zij zich steeds meer zorgen over haar toekomst en die van de wereld.
Haar vader vertelt: “Ze maakt zich ineens heel druk over het scheiden van afval, wordt bijvoorbeeld boos als we komkommers in plastic kopen, doet te pas en te onpas het licht uit. Ze bekijkt ook veel YouTube-filmpjes over het klimaat, maar we hebben het idee dat ze daar alleen maar stress van krijgt. We vinden het enerzijds mooi dat ze zo begaan is met de wereld, maar de stress en boosheid zijn bijna ongezond.”
Yvonne van Sark, auteur van het boek Opgroeien terwijl de wereld in brand staat, snapt de onrust van het tienermeisje goed. Voor haar boek sprak ze veel tieners en jongeren die met het thema in hun maag zitten. “Anders dan in de tienertijd van veel ouders is klimaatverandering iets waar de huidige jeugd continu mee in aanraking komt. Op school, via het Jeugdjournaal, door de weersextremen in ons land.”
“Op de tienerleeftijd is je impact beperkt: geen baan, weinig geld, je mag niet stemmen. Hun zorgen vinden daarmee weinig gehoor.”
Yvonne van Sark, auteur Opgroeien terwijl de wereld in brand staat
Veel van die verhalen zijn niet mals. Ze gaan over de vraag of je straks nog wel veilig bent op de plek waar je leeft, of je favoriete dieren het wel overleven en of er straks genoeg voedsel en schoon water is.
Van Sark: “Allemaal onderwerpen die de tieners van nu gaan raken, het gaat over hún toekomst. Tegelijkertijd zijn de onderwerpen zo groot dat veel tieners – en ook volwassenen – zich machteloos voelen. Wat kan ik daar nu aan doen? En precies daar kunnen zorgen ontstaan.”
Impact van tieners is gering
“Op tienerleeftijd is de impact van kinderen beperkt”, gaat Van Sark verder. “Ze hebben nog geen baan, weinig geld, mogen nog niet stemmen. Hun zorgen vinden daarmee weinig gehoor.”
Juist daarom is het belangrijk dat deze ouders de bezorgdheid van hun tiener niet relativeren, maar vooral eerst erkennen. Van Sark: “Luister naar haar verhaal. Stel vragen. Bezorgdheid, en zeker het gevoel van machteloosheid, kan mentaal enorm belastend zijn. Gehoord worden is dan heel belangrijk.”
Het klimaatthema kent ook mooie opvoedaspecten, vindt Van Sark. “Juist rondom dit thema kun je je kind leren dat het oplossen van een probleem begint met het veranderen van je gedrag. Dat gaat ook over zingeving. Dat je niet alleen iets vindt, maar ook iets doet met wat je belangrijk vindt. Dat maakt het zelfvertrouwen en zelfbewustzijn groter. Het maakt duidelijk: ik kan dingen in beweging zetten, impact hebben, en dat levert positieve gevoelens en gedragingen op.”
Welke keuzes kun je maken?
Stappen zetten dus. Maar waar begin je? “Verdiep je samen met je kind in wat de meeste impact heeft, sluit je aan bij een organisatie of influencer op het gebied van klimaat. Op mijnverborgenimpact.nl vind je bijvoorbeeld veel informatie. Daar krijg je ook een beeld van jouw ecologische voetprint. Daarna kunnen jullie keuzes maken.”
Veel van die keuzes kennen we al lang: een dag minder vlees eten, minder vaak kleding of elektronica kopen, vaker gaan voor tweedehands. “Kies in eerste instantie voor betaalbaar en haalbaar”, tipt Van Sark. “En het mooie is: als je eenmaal begint, komt de volgende stap vanzelf.”
Of het echt zo makkelijk is? Van Sark: “Gedrag veranderen is moeilijk. Zeker als je het gevoel hebt dat het een druppel op de gloeiende plaat is. Wat heeft veranderen voor zin als er op hetzelfde moment in China nieuwe kolencentrales worden gebouwd? Tegelijkertijd moet ik denken aan Greta Thunberg. Zij zegt: ‘Ouders zeggen echt niet dat ze schijt hebben aan jouw toekomst.’ Hoe groot of klein de druppel ook is. Daar wil je toch voor in beweging komen?”