Jongeren die tijdens een online les hun scherm op zwart zetten. Komt het je bekend voor? Iedereen die weleens tegen zo’n rij zwarte vakjes heeft aangepraat, weet hoe vermoeiend dat is. Veel jongeren vinden het eerst misschien wel comfortabel. Inmiddels hunkeren veel leerlingen en studenten naar ‘ouderwets les’.
Online les. Het liefst zetten veel leerlingen hun scherm op zwart en hun geluid op mute. Zo hoeft niemand te zien dat jij nog in je bed ligt, of nog geen tijd hebt gehad voor je haar of make-up. Nu maar hopen dat je geen beurt krijgt en in stilte de les kunt volgen. Of, laten we eerlijk zijn, iets heel anders doen…
Sommige scholen hanteren de regel dat iedereen zijn scherm aan moet zetten en melden leerlingen met een zwart scherm absent. Andere scholen vragen leerlingen om privacy-redenen juist om níet zichtbaar te zijn. Daar checken docenten eventueel of leerlingen nog ‘bij de les zijn’ met vragen in de chat of door leerlingen elk kwartier een code te laten invoeren. Kortom: het was ook op dat vlak pionieren.
Grenzen privé/openbaar
Rond die zwarte schermpjes speelt meer. Door digitale lessen verschuiven de grenzen zoals we die kenden tussen privé en openbaar. Dat leidt tot nieuwe dilemma’s. Zo deelt iemand op Twitter over een incident waarbij een docent boos werd op een leerling die niet zichtbaar wilde zijn in de les. “Bleek dat ze in een klein flatje woonde met grote familie, geen eigen kamer had en huis was armoedig”. In de reacties op deze post geven anderen praktische tips (de achtergrond blurren, vragen stellen in de chat), maar duidelijk wordt dat veel docenten worstelen met de zwarte schermpjes. Niet voor niets ging rond de kerstdagen een filmpje viraal waarin studenten van ROC Friese Poort één voor hun scherm aanzetten om Conrad, hun docent Nederlands, te verrassen en bedanken.
Verre van relaxed
Uit beeld blijven biedt jongeren enkele voordelen. Zoals autonomie: je kunt makkelijker doen alsof je oplet en ondertussen iets anders doen. Maar ook angst speelt mee: sommige jongeren vinden het sowieso stressvol om voor een camera te spreken of in beeld te zijn. Je bent niet in controle over je beeld, met daarbij het risico dat iemand anders je filmt of fotografeert terwijl jij net in een rare freeze mode staat. Jongeren zijn zich sowieso erg bewust van hoe ze overkomen. Tim, zeventien, 5 havo zegt hierover: ‘Als het comfortabel zou zijn, om op straat een bivakmuts te dragen, zou ik dat ook doen. Niemand die ziet hoe je eruitziet, lekker relaxed.’
Maar nu we langer in deze situatie zitten, zien ook jongeren dat het verre van relaxed is en missen ze de interactie met klas- of studiegenoten. Tjeerd, 22, student UvA: “Als ik in een werkgroep zit en de docent vraagt iets, dan blijft het echt enorm lang stil. Dan zegt de docent vaak: ‘laat me niet hangen jongens’, maar die ongemakkelijke stilte lijkt wel steeds langer te worden.” Onderzoekers van de Erasmus Universiteit concludeerden rond de jaarwisseling dat jongeren van twaalf tot 25 sinds de coronacrisis meer last hebben van sombere gevoelens. Vooral de oudere groep heeft het gemiddeld zwaar. In het vervolgonderwijs (mbo, hbo, wo) was er veel minder gelegenheid om fysiek samen te komen.
En zo wordt bevestigd wat we ergens al wel wisten, namelijk: hoe belangrijk het is voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van jongeren dat ze anderen ontmoeten, zich kunnen spiegelen aan anderen en andere perspectieven leren innemen. Dat er onverwachte ontmoetingen en interacties zijn – soms misschien een beetje ‘awkward’ – die een beroep doen op hun sociale vaardigheden. Het puberbrein is juist extra gevoelig voor al die sociale interactie, die ook buiten school (bijbaantje, sport, feestjes) grotendeels is stilgevallen.
Motiverend
Dus ga er maar aan staan als docent, om je leerlingen of studenten te blijven boeien met je les. Terwijl je van een aantal niet weet of ze niet gewoon iets heel anders aan het doen zijn. En je je bij weer anderen afvraagt of het verder goed met ze gaat. Weet dan de aandacht van de hele groep maar eens te vangen met wéér een online les.
Heus, het is een tijdelijke situatie. Over een tijdje, wie zal het zeggen hoe snel, zitten alle scholieren en studenten hopelijk weer in de school- en collegebanken en kan de docent iedereen weer in de ogen kijken. Dan worden al die sociale vaardigheden tenminste weer uitgedaagd, op school, in bijbaantjes, op straat. Misschien is het nog even behelpen met mondkapjes, maar ook dat zal tijdelijk zijn. Misschien is er dan één groot voordeel: al die jongeren hebben er echt zin in.
Meer weten over de impact van de coronatijd op kinderen, jongeren & gezinnen? NJI maakte een overzicht.
Training
Onze training ‘Communiceren met jongeren’ hebben we omgeturnd naar een online editie. Omdat het begeleiden coachen van jongeren ook online doorgaat, gaan we in op vragen die nú relevant zijn voor docenten, mentoren en SLB’ers: Hoe maak je verbinding in een online mentorgesprek? Wat kun je doen als je de indruk hebt dat het met iemand niet goed gaat? Hoe kun je leerlingen of studenten op afstand motiveren?