Jongeren ‘herontdekken’ de kunst van het offline leven
Evenementen waarbij je betaalt om je telefoon in te leveren, WhatsAppgroepen waarin jongeren elkaar motiveren om minder schermtijd te krijgen, de terugkeer van klaptelefoons … Te midden van discussies en zorgen over het smartphonegebruik van jongeren, kiest een selecte groep jongeren er zélf voor om hun digitale aanwezigheid te beperken. In dit artikel verdiepen we ons in jongeren die op zoek gaan naar een offline evenwicht. Ook spreken we met Kyra (17), die na een worsteling met haar schermtijd nu bewust kiest voor een leven zonder TikTok en Instagram.
De terugkeer naar eenvoud
In een wereld waar schermen en digitale prikkels voortdurend om onze aandacht vechten, zou je verwachten dat jongeren zich er alleen maar dieper in nestelen. En deels is dat waar: uit onderzoek van Newcom blijkt dat jongeren van 15-19 jaar in 2025 gemiddeld zo’n 9 minuten per dag meer op sociale media spenderen dan in 2021 (van 156 naar 165 minuten per dag). Maar er is ook een tegenbeweging: een selecte groep jongeren kiest er bewust voor om terug te keren naar een simpeler, minder digitaal bestaan. Jongeren dagen zichzelf uit: een vliegreis doorstaan zonder films te kijken, een wandeling maken zonder muziek of podcast te luisteren, nieuwe mensen ontmoeten zonder apps, of geen telefoon meer gebruiken op de slaapkamer:
@juliakoopman_ bring back de oldschool wekker!!
Uitfluencers, minimalistische apps en betalen om je telefoon in te leveren
Cijfers over deze tegenbeweging zijn er (nog) niet. Wel is deze trend terug te zien in de groeiende animo voor initiatieven die jongeren inspireren of faciliteren om meer offline te zijn. In een WhatsAppcommunity van ‘uitfluencer’ Benthe motiveren dagelijks zo’n tweehonderd jonge mensen elkaar met tips en challenges om minder schermtijd te krijgen. Jongeren downloaden minimalistische apps zoals Zen Detox en Opal om hun schermtijd te minimaliseren. Er zijn zelfs events waar je tegen betaling je telefoon inlevert. Zo komen bij Puzzles events! gelijkgestemden samen om een pauze te nemen van de digitale wereld en samen spelletjes te spelen. The Offline Club organiseert evenementen en retreats in cafés en kerken om weer op te laden en plezier te maken, zonder telefoon, waaronder samen lezen, knutselen, yoga, schrijven of spelletjes spelen. Van 7 op 8 maart was 24 uur lang Global day of unplugging 2025, waarbij mensen uit de hele wereld hun telefoon weglegden om offline activiteiten op te pakken. Voor iedereen die vergeten is wat je zonder telefoon kunt doen, biedt de organisatie een lijst aan met meer dan tweehonderd ideeën. Op TikTok zijn er accounts die je oproepen om te stoppen met scrollen als je de video tegenkomt:
@antidoomscrollingclub It’s time #antidoomscrollingclub #mentalhealth #relatable #relate #loveyourself❤️ #sleepanxiety #selfcaretiktok #dailyreminder #healthyliving #kind tiktok #anxiety #anxietydisorder #itsokaynottobeokay #nighttimeroutine #nature #sleepinsomnia #inspiredawesomelife #inspiration #loveyourself #nevergrowup #therapytok #relaxingvideos #mindsetmotivation #adulting tiktok #routine #mentalhealthjourney comedy
Waarom jongeren bewust kiezen voor een offline levenservaring
De herontdekking van de offline wereld door jongeren legt de nadruk op een fundamentele behoefte: écht contact. Waar online interacties vaak gefragmenteerd en oppervlakkig aanvoelen, biedt de fysieke wereld ruimte voor nuance, lichaamstaal en onvoorspelbaarheid. Jongeren ervaren opnieuw hoe het is om iets samen te beleven zonder het meteen te posten. Die rust en authenticiteit blijken naadloos aan te sluiten bij de groeiende hang naar welzijn, mentale gezondheid en aandacht voor het moment.
Met name late adolescenten, vanaf een jaar of achttien, lijken te hunkeren naar een meer offline levenservaring. In deze fase gaan jongeren zichzelf steeds meer als een individu beschouwen. Ze maken meer autonome keuzes, gebaseerd op wat ze zelf willen en kunnen. Ze ontlenen hun identiteit steeds meer aan hun eigen karakter en de keuzes die ze zelf maken, en minder aan de groep. Zij hebben ervaren hoe het is om op te groeien met sociale media en te worstelen met hun schermtijd, en een selecte groep kiest nu bewust voor een ander pad.
@de.uitfluencer Doe je mee? 🙃📵 #uitfluencer #meeroffline #schermtijd #socialmediaverslaving #addiction #offline #sunday #uitfluencertip #lessscrolling
‘Nieuwe’ ontdekkingen
Een vlucht zonder entertainment aan boord is ineens geen saaie beproeving, maar een kans om naar buiten te staren, gedachten te ordenen en inspiratie op te doen. Een wandeling zonder oordopjes laat je ineens de omgevingsgeluiden opmerken: vogels, wind, het zachte geritsel van bladeren. Een treinreis zonder telefoon geeft de ruimte voor spontane ontmoetingen en meer oogcontact. Sommigen zien het ook weer als een kans om creatiever te zijn, door handwerkjes op te pakken en hun ‘granny era’ uit te leven.
Wat voorheen vanzelfsprekend was, wordt nu een bewuste keuze en daardoor een verrijkende ervaring. Voor oudere generaties voelt het wellicht bizar om te zien hoe jongeren iets ‘herontdekken’ dat voor hen alledaags was. Waar zij met een nostalgische glimlach denken aan hoe men vroeger leefde, wordt voor jongeren iedere offline ervaring een stukje bevrijding uit de digitale wurggreep.
Back to basics: klaptelefoons, fysieke boeken en analoge camera’s
Jongeren zoeken dus naar manieren om de hectische, technologie-gedreven wereld te vertragen en zich te richten op simpelere, meer authentieke ervaringen. Deze behoefte zien we al terug in ontwikkelingen als minimalisme en mindfulness die helpen om de druk van het constante digitale en sociale medialandschap te ontvluchten. Zo zijn er jongeren die de switch maken van e-readers met eindeloos veel opslag naar het vasthouden van een echt boek. Andere kiezen voor retro vinylplaten om muziek op een bewuste manier te kunnen ervaren. Ook de oude Polaroid-, wegwerp- en compactcamera’s maken al jarenlang een comeback: op Marktplaats worden camera’s voor honderden euro’s verkocht. Tot slot maken klaptelefoons en Nokia’s – de zogenaamde dumbphones – een comeback.
@noahleest Wie heeft nog meer een “dump phone” 🤭 #noahleest #flipphone #dumbphone #smartphone #phone #nophone #telefoon #nostalgia #technology #experiment
De charme van face-to-face ontmoetingen boven online daten
Ook het sociale leven ondergaat een stille revolutie. De Nederlandse datingapp Breeze zorgt voor offline date-ervaring. In plaats van eindeloos swipen en chatten voor de eerste date, vul je na de match direct een datumprikker in. Het platform organiseert de date voor jou, waarbij je elkaar live pas voor het eerst spreekt. Het ongemak dat hierbij komt kijken – het niet weten wat je kunt verwachten – wordt juist gezien als onderdeel van de beleving.
@roycefromclearspace This is a great idea – would love to attend something like this in the US Credit: the offline club on instagram
En wat zeggen de cijfers?
Newcom heeft recent het Nationale Sociale Media Onderzoek 2025 gepubliceerd. Hieruit blijkt dat de leeftijdsgroep 15-19 jaar nog steeds de telefoon het meeste gebruikt met 165 minuten per dag aan sociale media in 2025, 3 minuten minder dan het jaar ervoor. Het gemiddelde aantal socialmediaplatforms is nagenoeg gelijk gebleven: gemiddeld 3,1 (3,2 de twee jaren ervoor). Over alle leeftijdsgroepen heen groeit de zorg over de negatieve impact van sociale media op welzijn en echte sociale contacten. Meer mensen overwegen te stoppen, en ook ouders maken zich steeds vaker zorgen over het gebruik van social media door hun kinderen. Jongeren zelf zeggen zich er ook minder gelukkig door te voelen. Dit sluit aan bij het onderzoeksrapport van de VO raad waarin jongeren aangeven minder tevreden te zijn over hun online leven dan over hun offline leven. Kortom: een grote meerderheid van de Nederlandse jongeren worstelt met hun socialmediagebruik, en nog niet iedereen heeft een uitweg gevonden.
Kyra (17): “Ik kan meer op mezelf focussen”
Wie wél een uitweg heeft gevonden, is Kyra (17 jaar). Een jaar geleden besloot zij om meer offline te gaan, waarmee haar schermtijd van 6 uur naar 1,5 uur ging. Waarom koos ze hiervoor? En hoe bevalt het haar?
Wat betekent ‘offline gaan’ voor jou?
Eigenlijk gewoon dat ik mijn social media – TikTok en Instagram – een jaar geleden heb verwijderd van mijn telefoon en ze dus niet meer gebruik. Ik denk dat het twee keer is voorgekomen dat ik ben teruggevallen en ik het weer heb gedownload. Maar alleen om een paar tips op te zoeken, niet voor een lange tijd. Nu heb ik alleen nog Snapchat. Dat is wel anders: bij Instagram en TikTok kijk je naar content van mensen, op Snapchat app ik alleen met mijn vrienden. Snapchat zou ik niet snel verwijderen, omdat je elkaar makkelijk kan toevoegen zonder elkaars nummer te vragen. WhatsApp zal ik nooit verwijderen, dat is wel echt een contactmiddel.
Wat heeft jou geïnspireerd om meer offline te gaan?
Eerst verwijderde ik TikTok in mijn toetsweek, omdat mijn telefoon mij erg afleidde van het leren. Ik begon ook al mijn foto’s van Instagram af te halen en mijn account op privé te zetten, want ik had besloten om niet meer echt te delen wat ik aan het doen was. Dit was omdat ik meer op mijzelf wilde focussen en mezelf verbeteren.
In het begin had ik wel echt afkickverschijnselen. Ik zocht in mijn zoekbalk meteen op TikTok of drukte op de plek waar de app eerst stond. En een minuut later deed ik dat weer. Mijn internetbron was ook gewoon TikTok; als ik iets wilde weten, dan zocht ik het daar op, niet op Google. Maar het overgrote deel scrolde ik op TikTok door het algoritme, dat was echt duizend procent verslavend. Na de toetsweek merkte ik: eigenlijk heb ik het niet eens nodig. Toen heb ik daarna ook Instagram verwijderd en heb ik het gewoon zo gelaten.
Hoe voelt het voor jou om offline te gaan?
Mijn schermtijd is van 6 uur per dag naar 1,5 uur per dag gegaan. Die 1,5 uur app en bel ik met vrienden en familie via Snapchat en Whatsapp. Voor de rest zit ik nog een beetje op internet en in mijn fotogalerij.
Ik heb veel meer concentratie op school. Ik houd me ook veel minder bezig met wat andere mensen in hun leven doen. Ik kan mij hierdoor veel meer focussen op mijzelf en ik ben meer bezig met hoe ik mij voel. Social media waren een soort ‘escape’ daarvan. Nu moet ik wel met mezelf dealen en reflecteren op mijn gevoelens. Ik ben ook productiever nu. Als ik thuiskom van school ga ik niet eerst een uur scrollen voordat ik mijn huiswerk afmaak. Qua slaapritme ga ik dus ook eerder slapen, omdat ik dingen die ik moet doen minder uitstel.
Wat zijn moeilijke momenten voor jou om offline te blijven?
Instagram mis ik sowieso niet, dat gebruikte ik vooral om te kijken wat mensen in mijn leven doen. Maar TikTok had soms wel handige tips, bijvoorbeeld tips voor je haar of kookrecepten. En ik kan het wel lastiger vinden op dagen waarin ik niet zoveel te doen heb. Dan heb ik niet echt afleiding en krijg ik meer de neiging om het weer te downloaden.
Hoe reageren je vrienden of familie als je zegt dat je offline wilt zijn?
Mijn ouders zijn er blij mee, zij zijn altijd al tegen het urenlang op sociale media zitten geweest. Ik heb twee vriendinnen die het ook verwijderden tijdens de toetsweek, maar die downloadden het daarna wel weer. Nu ken ik bijvoorbeeld de laatste trends niet en snap daardoor sommige grappen niet. Mijn vriendinnen vinden het wel jammer dat ze filmpjes niet naar mij kunnen doorsturen. Maar ik heb zelf geen FOMO en het maakt mij eigenlijk niet uit dat ze dat vinden.
Wat vind je van de invloed van sociale media op de mentale gezondheid van jongeren?
Er zijn heel veel nadelen aan sociale media. Je verlangt alleen naar wat je ziet, en het hoeft niet eens echt te zijn. Zo zijn de beelden van modellen die erop staan vaak bewerkt, maar die hebben wel invloed op meisjes, omdat zij er ook zo willen uitzien. En op jongens, omdat het dan lijkt alsof meisjes in levenden lijve minder mooi zijn. Het enige voordeel van social media is dat je in contact kan blijven met mensen die je weinig in het echt ziet.
Wat vind je van de discussies over social media bans, zoals die in Australië? Zou je zelf voor zo’n maatregel zijn, of juist tegen?
Ik zou er wel voor zijn eigenlijk, ja. Ik denk dat je pas vanaf een jaar of zestien kan inschatten hoe sociale media eigenlijk zijn. Als je deze al vanaf bijvoorbeeld je tiende gebruikt en je denkt te weten wat wel en niet echt is … En ik denk dat het in de toekomst qua nepcontent alleen maar erger wordt.
En wat denk je van de bredere trend naar minimalisme en analoge ervaringen (zoals vinylplaten of fysieke boeken)?
Ik zou dat zo mooi vinden, om in een tijd te leven waarin je elkaar brieven schrijft. Het is veel intiemer en je doet meer moeite. Tijdens het appen kan je heel snel iets zeggen waar je later misschien spijt van krijgt. Ik merk dat ik ook meer in mijn dagboek schrijf nu.
Wat is jouw mening over het gebruik van “dumbphones” of back-to-basic gadgets? Zou jij zo’n apparaat overwegen?
Als ik niet de enige in mijn omgeving was, dan wel. Nu ben ik de enige en is het heel lastig om zo te communiceren. Ik zou nog steeds andere nuttige apps willen, zoals Google Maps. Ik zou dus niet zo snel helemaal zonder smartphone willen. Voor mij gaat het er vooral om dat ik apps zoals TikTok en Instagram niet meer heb, waarbij je zoveel focust op anderen.
Wat zou je tegen iemand zeggen die zegt het niet te kunnen missen om altijd online te zijn?
Je hebt niet door dat je echt uren van je dag zit te verspillen. Dat begint al vrij vroeg, kinderen in mijn omgeving hebben al Instagram als ze 10 jaar zijn. Ik zou het tot 18 jaar echt aanraden om minder online te zijn. Daarna kan je beter je eigen keuzes maken.
Heb je nog afsluitende tips voor jongeren die ook meer offline willen zijn?
Ik denk dat zeggen dat je van 4 uur naar 2 uur schermtijd wil iets helpt om er vanaf te blijven. En het verwijderen van apps is gewoon de beste optie. En daarna echt dingen of hobby’s zoeken om te doen. Het is niet heel erg als je soms terugvalt, als je maar onthoudt waarom je het doet. Focus op de voordelen van offline zijn.
Kijk-, lees- en luistertips
De smartphone-loze mens is een documentaire van 14 minuten over de smartphone-loze mens, ook wel “een zeldzaam soort dat leeft zonder het gebruik van een smartphone”. In deze korte documentaire worden drie jongeren gevolgd: Boris, Carlijn en Floor en wordt ze gevraagd naar hoe zij leven als smartphone-loze mens.
@de.uitfluencer op Instagram (Benthe) inspireert jongeren om “iets meer offline en bewuster online” te zijn. Ze praat over haar ervaringen met eindeloos scrollen, bedenkt challenges om meer offline te zijn en deelt haar tips. Kortom, een volg waard dus!
Meer over jongeren?
Al sinds 1999 werkt Youngworks met een team van onderzoekers, adviseurs en trainers, en met een uitgebreid netwerk, van wetenschappers tot designers aan verschillende vraagstukken rondom jongeren (en hun toekomst). We schrijven regelmatig blogs en longreads, bekijk hier onze blogs. Ook is onze kennis gebundeld in verschillende boeken. Bekijk hier ons aanbod.