Dit artikel is het zesde en laatste deel van de zesdelige serie ‘Generatie Z op de werkvloer’ waarin we inzoomen op de werkervaringen van Generatie Z én hun leidinggevenden. Elk artikel bevat een video waarin enkele jongeren of leidinggevenden hun inzichten delen. In deze editie richten we ons op een cruciaal onderwerp: mentale gezondheid op de werkvloer.
Mentale gezondheid is steeds belangrijker als thema in werkomgevingen. Jonge medewerkers zijn alerter op hun mentale gezondheid. Ze verwachten bovendien vaker dat werkgevers hier een actieve rol in spelen. Hoe kunnen organisaties een gezonde balans creëren en de mentale gezondheid van jonge medewerkers ondersteunen?
Wat zeggen leidinggevenden over mentale gezondheid?
In onderstaande video delen drie leidinggevenden hun ervaringen en uitdagingen rondom mentale gezondheid op de werkvloer. Hun uitspraken werpen licht op hoe werkgevers hiermee omgaan:
‘We mailen ‘s avonds niet en ook niet in het weekend.’
‘Soms zeggen we wel: moet je niet even stoppen voor vandaag en naar huis gaan?’
‘Als je ziek bent, ben je echt ziek. Maar er zit tussen zwart en wit ook een grijs stukje, het mentale stukje. Dat vind ik als werkgever wel lastig te meten.’
Mentale gezondheid stelt werkgevers en leidinggevenden vaak voor dilemma’s. Hoe voorkom je overbelasting en stel je de goede norm? Hoe belastbaar zijn jonge mensen, ook in vergelijking met collega’s uit andere generaties? Daarbij ontstaan mentale problemen lang niet altijd op de werkvloer, maar krijg je wel te maken met de gevolgen.
Tegelijk zien we op het thema vaak ook frictie bij medewerkers uit oudere generaties, die in een heel andere tijdgeest de arbeidsmarkt betraden. In dit vox pop-filmpje van CNV Vakmensen reageren mensen van verschillende leeftijden op je ziek melden op je werk:
Dit bericht op Instagram bekijken
Waren mensen vroeger dan nooit ziek? In een tijd waarin minder werd gesproken over mentale problemen, zal het vermoedelijk ook minder vaak de oorzaak van ziekteverzuim zijn geweest. Maar goed, we leven in andere tijden.
Waarom is aandacht voor mentale gezondheid bij jonge medewerkers belangrijk?
- De mentale gezondheid van jongeren en jongvolwassenen is verslechterd. Meer dan de helft van de 18- tot 25-jarigen meldt bijvoorbeeld angst- of depressiegevoelens. Dat leidt bij een groeiende groep tot problemen, van prestatiedruk tot ‘anxiety’ of slaapproblemen. Zie hier cijfers van het CBS.
- Het is in cijfers moeilijk vast te stellen dat jonge medewerkers vaker ziek zijn door mentale klachten dan oudere medewerkers; het risico op een burn-out en stressklachten is doorgaans wel hoger bij werknemers in de beginfase van hun loopbaan.
- Door social media en volle agenda’s staan jongeren altijd ‘aan’.
- Jongeren zien om zich heen dat mensen kampen met en uitvallen door mentale problematiek. De aandacht hiervoor (bijvoorbeeld op social media) is de laatste jaren sterk toegenomen en kleurt nu meer dan vroeger het beeld dat jongeren hebben van werk en de arbeidsmarkt.
Dit alles maakt het thema mentale gezondheid op het werk voor Generatie Z geen bijzaak, maar een essentieel onderdeel van hun werkervaring. Organisaties die hierop inspelen, laten zien dat zij het welzijn van hun medewerkers serieus nemen en bouwen aan een duurzame relatie met hun team.
Maar … zijn jongeren vaker ziek door mentale klachten?
TNO dook in een recente overzichtsstudie in data over verzuim door mentale klachten. Zij analyseerden gegevens over burn-outklachten en verzuim door psychische klachten uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA), tussen 2014 en 2022 verzameld door CBS en TNO. Dit leverde interessante gegevens op:
- Er is een piek in burn-outs en verzuim door mentale klachten bij werknemers rond de 30 jaar. Een mogelijke verklaring is dat deze groep meer bekend is met burn-out en dit eerder herkent en rapporteert. Kortom, een groep om in de gaten te houden. Toch lijkt leeftijd op zichzelf geen doorslaggevende factor in het ontstaan van burn-outklachten.
- De mentale gezondheid van werkenden is meer onder druk komen te staan onder medewerkers van alle leeftijden. TNO duidt dit vanuit een bredere trend dat mensen tegenwoordig hogere verwachtingen hebben van hun werkomgeving, die mogelijk niet altijd waargemaakt worden.
- In het onderzoek wordt een onderverdeling gemaakt tussen generaties. Maar er is weinig verschil tussen generaties. Sterker nog: ‘het indelen in generaties vergroot het risico om relevante verschillen op basis van leeftijdsgroepen of overige relevante factoren (bijv. psychosociale werkbelasting) te missen’.
Laten we dus niet doen alsof mentale gezondheid op de werkvloer een onderwerp is dat enkel jongeren aangaat. Dit is een thema dat nu – meer dan vroeger – speelt onder alle werkenden, van alle generaties. Tegelijkertijd is het wel belangrijk om te beseffen dat dit dus óók de jongste generatie op de werkvloer aangaat: dat ook zij gebaat zijn bij aandacht voor de psychosociale werkomgeving en dat dit ook helpt om hen gemotiveerd en verbonden aan jouw organisatie te houden. Het is belangrijker dat de werkdruk klopt, dat er een goede balans bestaat tussen taakeisen aan de ene kant en hulpbronnen en regelmogelijkheden aan de andere kant. En dat hierover afspraken en communicatie plaatsvindt.
Dan wordt ook wel gesproken over het sluiten van een ‘psychologisch contract’. Dit bereik je met duidelijke afspraken en communicatie over wederzijdse verwachtingen tussen werkgevers en werknemers. Daarbij is het belangrijk dat werkgever en werknemer ook uitspreken wat ze van elkaar verwachten als het gaat over verantwoordelijkheid nemen voor het mentale welzijn van de werkende.
Dit sluit aan bij onze bevindingen. Werkgevers die de tijd nemen om het thema echt goed te bespreken, krijgen meer grip op het thema. Mentale klachten voorkomen kun je niet, temeer omdat ze vaak ook buiten de werkcontext ontstaan. Maar het thema negeren of afdoen als een probleem van Generatie Z, brengt je verder van een oplossing en miskent tegelijk dat ook oudere generaties gebaat zijn bij een open gesprek over mentale gezondheid.
Hoe kun je mentale gezondheid op de werkvloer ondersteunen?
Werkgevers en leidinggevenden kunnen op meerdere manieren bijdragen aan het welzijn van hun medewerkers door de volgende strategieën toe te passen:
- Stimuleer een gezonde werk-privébalans: Zorg dat medewerkers voldoende tijd hebben om te herstellen buiten werktijd. Dit kan door het stellen van grenzen aan werkmail en vergaderingen buiten kantooruren. Jongeren moeten nog ontdekken wat de juiste balans is voor hen. Daarin kunnen ze gestimuleerd en begeleid worden.
- Zorg voor open communicatie: Creëer een cultuur waarin mentale gezondheid bespreekbaar is. Medewerkers moeten zich veilig voelen om aan te geven wanneer ze zich overweldigd voelen, en fouten durven maken. In de video hebben de leidinggevenden het bijvoorbeeld over vaste incheckmomenten.
- Bied ondersteuning: Faciliteer toegang tot professionele hulp, zoals een bedrijfspsycholoog, of bied trainingen aan over stressmanagement en mindfulness.
- Herken signalen: Train leidinggevenden in het herkennen van signalen van stress of burn-out bij medewerkers. Vroege interventie kan grote problemen voorkomen.
- Wees flexibel: Bied opties zoals thuiswerken of flexibele uren aan om medewerkers meer controle te geven over hun werkschema.
Lees alle artikelen in de serie “Op de werkvloer” terug:
Generatie Z op de werkvloer
Wil je advies over hoe jouw organisatie meer jongeren-proof kan worden? We denken graag met je mee. Wij kunnen met een adviestraject bijvoorbeeld in kaart brengen hoe je jonge medewerkers nu over je HR-beleid denken en welke verbeterpunten zij zien.
Of volg onze (online) cursus Generatie Z op de werkvloer. Deze cursus biedt praktische inzichten en handvatten, zowel individueel als in teamverband. Hier vind je ook meer filmpjes van jonge medewerkers en leidinggevenden, net als concrete adviezen en tips voor meer achtergrondinformatie. Of kies voor een inspiratiesessie waarin je in korte tijd een overzicht krijgt van de belangrijkste behoeften van jonge medewerkers.
Meer weten?
Al sinds 1999 werkt Youngworks met een team van onderzoekers, adviseurs en trainers; en met een uitgebreid netwerk, van wetenschappers tot designers aan verschillende vraagstukken rondom jongeren (en hun toekomst). We schrijven regelmatig blogs en longreads, bekijk hier onze blogs. Ook is onze kennis gebundeld in verschillende boeken en (online) trainingen.
Wil jij je met collega’s verdiepen in mentale gezondheid en Generatie Z? Neem dan zeker contact met ons op en ontdek hoe wij jouw organisatie kunnen ondersteunen!