De ‘fear of missing out’ en hoe het jongeren beïnvloedt
Misschien heb je er weleens van gehoord: FOMO, een veelgebruikte term onder jongeren en adolescenten. Maar, het is niet alleen een hashtag en hippe term met een soms ook ironische lading. Het is ook een vrij serieuze psychologische kwestie. In dit artikel vertellen we je meer over wat FOMO nou precies inhoudt, waar het vandaan komt en hoe het jongeren beïnvloedt.
Wat is FOMO?
FOMO staat voor ‘Fear Of Missing Out’. `letterlijk betekent het: de angst om iets te missen. Het is een ongemakkelijk gevoel, een gevoel van bezorgdheid wanneer je ergens niet bij bent.
Vooral jongeren kunnen deze onrust voelen wanneer zij zien dat hun leeftijdsgenoten een andere invulling geven aan hun leven dan zijzelf. Dit is typerend voor de adolescentie; het vergelijken met anderen en het willen lijken op leeftijdsgenoten om ‘erbij te horen’. Jongeren horen bijvoorbeeld verhalen van vrienden over festivals of uitwisselingen in het buitenland, terwijl ze daar zelf (nog) helemaal niet mee bezig zijn. Ze kunnen daardoor het idee hebben dat ze zelf iets ‘fout’ doen, iets missen of achterlopen. Dan komt de vraag op: zou ik daar ook (mee bezig) moeten zijn?
Verhalen dat jongeren het hele weekend hebben gewerkt hoor je minder snel, omdat hier minder indruk mee gemaakt kan worden, of omdat dit simpelweg minder interessant is om te delen (op social media). Door alleen die indrukwekkende verhalen te horen – want mensen delen de beste versie van zichzelf online – kan het gaan lijken alsof iedereen altijd maar leuke dingen (of andere dingen) doet dan jij. Hierdoor kan je dat ongemakkelijke gevoel krijgen waarbij je bang bent dat je iets mist, oftewel: FOMO.
FOMO wordt vaak gezien als een typisch millennialprobleem, maar dat is niet zo. Het gevoel hebben dat iemand het beter heeft of doet is van alle leeftijden. Zo waren bij het onderzoek van Newcom 2,7 miljoen Nederlanders het (helemaal) eens met de stelling: “Door wat ik zie op social media heb ik vaak het gevoel iets te missen”. Lees hier meer over de resultaten.
FOMO speelt (jonge) adolescenten echter wel meer parten. Dit zou ermee te maken kunnen hebben dat ze opgroeien met de boodschap van ultieme maakbaarheid, wat extra druk veroorzaakt.
@ramalauw Every day is a good day to have ✨FOMO✨ ☺️ #Free99 #lifehacks #lifeadvice #motivational #inspiring #fyp #foryou ♬ original sound – Rama
FOMO volgens Urban Dictionary
Urban Dictionary is een online woordenboek waar je definities van populair taalgebruik onder jongeren, zoals slang en internetjargon, kan vinden. De betekenis van ‘FOMO’ volgens Urban Dictionary:
– A form of social anxiety – a compulsive concern that one might miss an opportunity or satisfying event, often aroused by posts seen on social media websites.
– I really don’t want to go to the dance but #fomo
FOMO en de rol van social media
Op social media word je vaak overspoeld door posts van mensen die lijken te genieten van het leven. Er wordt een perfect beeld neergezet, vaak ook voorzien van filters. Talloze keren zie je feest- en vakantiefoto’s voorbijkomen. Je swipet nou nooit eens door een reeks foto’s van mensen die ook alleen thuis zitten, al is dit tegenwoordig wel aan het veranderen. Geen wonder dat jongeren onder elkaars posts #FOMO zetten, als een soort digitale herkenning van het gevoel iets te missen, al is dat soms ook ironisch bedoeld.
FOMO in de liefde
Een gebied waar we veel FOMO zien is in de swipe-cultuur. Online dating-apps hebben het gemakkelijk gemaakt om binnen no time al je potentiële partners te zien. Je kunt dit ook filteren, zodat je zelfs alleen mensen binnen een kilometer afstand van jou kan zien.
Door dating-apps te gebruiken kun je je zorgen maken dat je een interessante persoon hebt afgewezen, of dat er betere opties beschikbaar zijn. Dit komt doordat op dating-apps continu snelle keuzes worden gemaakt, vaak alleen al op basis van de eerste foto. Deze swipe-cultuur kan uiteindelijk leiden tot een ‘Tinderburn-out’. Dit is een wanhopig en vermoeid gevoel door het eindeloze en vaak doelloze swipen.
Doordat op sociale media mensen wel vaak hun partner delen, maar niet hun single leven, lijkt het alsof je als enige ‘alleen overblijft’. Daarnaast zie je zelden ruzies in beeld, maar kun je elke Valentijnsdag wel weer genieten van een ‘perfecte’ foto samen. Hierdoor wordt de FOMO verder versterkt.
FOMO kan altijd ontstaan: als je immers iets wel hebt, heb je iets anders niet; het is altijd een afweging. Singles kunnen een relatie missen, maar als je een partner hebt, kun je het soms missen om nergens aan vast te zitten. Wellicht dat dit kan verklaren waarom een kwart van de jongeren openstaat voor een open relatie, volgens onderzoek van EenVandaag.
FOMO kan ook nog door andere factoren op social media extra worden versterkt:
- Continue verbondenheid
Het feit dat jongeren voortdurend en onbeperkt toegang hebben tot sociale media draagt bij aan 24/7 connectiviteit. Real-life updates zorgen ervoor dat de FOMO toeneemt. Sociale media zijn de grootste aanstichter, waar mensen een ideaalbeeld van zichzelf tonen en zichzelf continu vergelijken met anderen. - Algoritmes
Algoritmes dragen hier ook aan bij: wanneer jij telkens klikt op dit soort content en deze ook zelf maakt, zal het algoritme soortgelijke inhoud opnieuw aanbevelen. Hierdoor zal jouw beeld van het leven van anderen nog meer van de werkelijkheid afwijken. Je kunt bovendien vaak lastig uit zo’n bubbel of fuik komen. Of zoals sommige trendwatchers zeggen: we zitten al in een soort metaverse. - Identificatie in eigen kring
Het vergelijken van jezelf met anderen gaat extra gemakkelijk wanneer die anderen in dezelfde sociale kring zitten. De verschillen tussen jou en hen worden online uitvergroot. Overeenkomsten, zoals het hebben van onzekerheden, komen minder naar voren. Ook blijven de verschillen beter hangen in je geheugen, doordat deze eruit springen. - Influencers
Identificatie kan ook voorkomen bij mensen die niet in jouw sociale kring zitten, maar met wie je jezelf wel sterk identificeert, zoals influencers. Deze mensen ken je natuurlijk niet echt, maar deze ‘parasociale’ relaties kunnen wel zo gaan voelen. Influencers laten veelal een onrealistisch beeld zien van de luxe en spannende aspecten van hun leven. Jongeren kunnen verlangen naar deze – veelal onhaalbare – levensstijl en bepaald gedrag van deze inspiratiebronnen kopiëren.
De gevolgen van FOMO
Zoals je je kunt voorstellen (misschien wel door eigen ervaringen) is FOMO een erg onprettig gevoel dat adolescenten liever niet ervaren. Is het alleen een ongemakkelijk gevoel of kan het ook gevaarlijk zijn? Wat zijn de consequenties?
Besluiteloosheid en isolement
Doordat je continu online wordt blootgesteld aan alle opties die er bestaan, kan het overweldigend worden om iets te kiezen. Sommige jongeren zullen uiteindelijk geen keuze maken en hierdoor minder sociaal contact hebben. Op den duur kan dit tot isolement leiden.
Impulsiviteit en risicogedrag
FOMO kan tegelijkertijd ook leiden tot impulsieve beslissingen. Je kunt impulsief kiezen om je te gedragen zoals de rest, puur omdat je denkt dat dat ‘hoort’. Wellicht zijn zij met dingen bezig waar een andere jongere zelf (nog) helemaal niet mee bezig is. Dit kan risicogedrag als gevolg hebben, zoals overmatig drinken of sexting.
Onzekerheid en sociale druk
FOMO gaat veelal samen met onzekerheid en sociale druk. De cultuur om jezelf constant te moeten bewijzen en online te laten zien hoe leuk je bent kan veel worden voor jongeren die nog zoekende zijn naar hun identiteit, normen en waarden. Ze kunnen gaan piekeren of ze aan de verwachtingen van anderen voldoen, en aan zichzelf en aan hun leven gaan twijfelen.
Een neppe wereld
Sommige jongeren zijn online meer bezig met het najagen van evenementen om indruk te maken, dan met het zoeken naar echte verbindingen. Het kan ertoe leiden dat jongeren alleen nog maar ergens heen gaan om te proberen erbij te horen. Als iedereen bezig is met de perfecte versie van zichzelf online te delen, wordt alle content snel nep. Vaak is het lastig om deze ‘leuke beelden’ in perspectief te zien.
Wel is er een stroming van influencers aan het ontstaan die de werkelijkheid afzetten tegen het perfecte plaatje dat normaal te zien is. Of ze laten zien welke producten je juist niet moet kopen. Lees hier meer over de-influencers.
Van FOMO naar NO-FOMO, ROMO en JOMO
@glowopedia awww bummer! I’m sooOOooOo disappointed #thisopportunity #glowopedia ♬ Opportunity – Quvenzhané Wallis
“Having no fear or missing out on social media updates and taking a short break to focus on real-life things” – noFomo-man op Urban Dictionary
Naast de trend dat op social media nu ook vaak de minder perfecte plaatjes worden gedeeld (denk aan het snelle succes van BeReal!), zien we tegenwoordig ook een nieuwe ontwikkeling: ROMO. Dit staat voor ‘Relief Of Missing Out’, waarbij het juist als een opluchting voelt om ergens niet bij te zijn.
Deze beweging is vooral opgekomen tijdens de pandemie, toen veel jongeren thuis zaten. Daarbij merkten ze hoe fijn het kan zijn om een stapje terug te doen, niet meer die sociale druk te voelen (want veel mogelijkheden vervielen) en tijd te hebben voor jezelf.
Hierbij kwamen ook veel ‘self-care’ video’s op die jongeren oproepen goed voor zichzelf te blijven zorgen. Dit wordt ook wel de ‘Grandma era’ genoemd, oftewel ‘Grootmoeders tijdperk’. Ze pakken hobby’s op die zij zien als typisch voor oma’s, zoals handwerken of puzzelen. Als deze jongeren online vrienden zien die aan het feesten zijn, voelen ze geen FOMO, maar juist ROMO.
Bekijk onderstaande video met voorbeelden over FOMO, ROMO en de variant ertussenin, JOMO, ‘Joy Of Missing Out’.
Lees-, luister- en kijktips over FOMO
Het Unicef jongerenpanel heeft een driedelige podcast opgenomen om inzicht in FOMO te krijgen en jongeren te helpen om beter in hun vel te zitten. Daarnaast hebben ze drie challenges opgezet om jongeren uit te dagen om prioriteiten te stellen en meer in het moment te leven.
Rode Kruis-psychologen geven eerste hulp bij FOMO; hoe je FOMO herkent en wat praktische tips om zelf minder FOMO te voelen.
Er is zelfs een FOMO show gemaakt! Hierin zie je welke activiteiten je echt niet mag missen en voor welke activiteiten je juist geen FOMO hoeft te hebben.
Wil jij je verder verdiepen in jongeren?
Al sinds 1999 werkt Youngworks met een team van onderzoekers, adviseurs en trainers; en met een uitgebreid netwerk, van wetenschappers tot designers aan verschillende vraagstukken rondom jongeren (en hun toekomst). We schrijven regelmatig blogs en longreads, bekijk hier onze blogs. Ook is onze kennis gebundeld in verschillende boeken en (online) trainingen.
Wil jij je met collega’s verdiepen in dit onderwerp? Of wil je verkennen wat dit betekent voor jullie organisatie? Neem dan zeker contact met ons op.