Op avontuur in de digitale wildernis
Het internet is een uitgestrekte en levendige wildernis waarin jongeren eindeloos kunnen communiceren, leren en verdwalen. Wat kijken jongeren online? Welke content is actueel? In onze maandelijkse rubriek gaan we online op reis en delen jongeren belangrijke ontwikkelingen, fenomenen en virals die je gezien móet hebben.
Deze keer neemt Fiene (17 jaar) je mee op internetsafari. Twee weken geleden maakte deze vwo-leerling haar laatste examen, samen met 144.000 andere leerlingen in Nederland. Terwijl ze volop bezig was met leren en zwoegen, stond ook haar TikTok algoritme in het teken van de eindexamens: grappige memes, handige uitleg en gedeelde antwoorden. Wat draagt TikTok bij in zo’n spannende eindexamenperiode? Helpt TikTok bij het leren van de stof, of legt het juist meer druk op? En wat zeggen al die video’s eigenlijk over hoe jongeren omgaan met stress?
TikTok als leermethode
Voor jongeren zijn er veel manieren om online te leren – van docenten met uitlegvideo’s op YouTube tot onderling gedeelde Google Doc-samenvattingen. Tijdens de examenperiode is ook TikTok een extra hulpmiddel om de examenstof eigen te maken. De korte reels bieden afwisseling in de manier van leren en geeft de stof beknopt weer. Denk aan eindexamenleerlingen die zelf een samenvatting of moeilijke begrippen uitleggen, of die ingewikkelde examenstof vertalen in de vorm van een grappige vergelijking. In de comments stellen leerlingen elkaar vragen of delen ze hun eigen samenvattingen.
Fiene: ‘Uitlegfilmpjes op TikTok helpen heel erg bij het leren. Het heeft mij vooral met geschiedenis geholpen. Iemand vertelt alle stof in een kort filmpje, waardoor je ook even bij jezelf kan checken of jij al die kennis al hebt. Als iemand anders het uitlegt, wordt de stof ook vanaf een andere kant belicht, waardoor ik het vaak beter kon begrijpen.’
@privaccounthihihaha Replying to @thomasdetein niet ideaal maar zo doe ik het
‘Soms is het erg handig als iemand een meme of een uitlegfilmpje over een stukje van de examenstof maakt. Dat kan je echt helpen om dat onderwerp beter te begrijpen.’
@bowiebtch 𝐃𝐞 𝐁𝐞𝐫𝐥𝐢𝐣𝐧𝐬𝐞 𝐌𝐮𝐮𝐫 (𝟏𝟗𝟔𝟏-𝟏𝟗𝟖𝟗)🪽 Er was wat vraag naar over wat de Berlijnse muur was, hoe het ontstond en af werd gebroken. Ik heb mijn best gedaan om het te verduidelijken! Mijn filmpjes zijn bedoeld als ondersteuning van het boek, de lesstof en je aantekeningen, dus sorry als het wat vaag is🙂 ~~~ Tags: #fyp#historytime#school#examen#historytok#geschiedenis#moots?#jellycat#aestheticvideos#cutecore#lps#sylvanianfamilies
‘Een aantal mensen ging op TikTok bijvoorbeeld in 10 minuten het hoofdstuk China van geschiedenis uitleggen of samenvattingen delen. Dat is superhandig! De leerlingen die hun samenvattingen delen, willen zelf ook slagen. Ze leren dezelfde stof, vaak uit hetzelfde boek. Daarom is de informatie vrijwel altijd te vertrouwen vind ik.’
Ook zijn er op TikTok video’s te vinden van docenten of bachelorstudenten die examenstof op hun eigen manier uitleggen.
@realitygeografie In deze video leg ik uit wat El Niño is. Dit is relevant voor VWO leerlingen, omdat het vorig jaar in het eindexamen zat. Ik begin met de normale situatie en vergelijk die met de El Niño situatie aan de hand van tekeningen. Ook bespreek ik de gevolgen van El Niño op zowel continentale als mondiale schaal. elnino examenjaar examentips aardrijkskunde aardrijkskundeexamen examens lerenvoorexamens luchtdruk aarde passaatwind eindexamen2025 foryou teacheroftiktok aardrijkskundeexamen schaalniveau
Je vindt er zelfs docenten die voorspellingen doen over de N-termen:
@thomaskorsten Ik snapte er niets van tbh #eindexamen #natuurkunde #voorjou #docent #fy
Examenleed verbindt
Alle stress en prestatiedruk rondom de eindexamens, zorgt online ook voor een gevoel van verbondenheid en steun. Eindexamenleerlingen kunnen hun frustratie, opluchting en grapjes na elk examen op TikTok met anderen delen. Een uitlaatklep kortom. Die video’s vormen meer dan alleen entertainment: ze versterken het gevoel van herkenning en identificatie met andere examenleerlingen. Alleen een klein groepje examenleerlingen snapt waar de video’s en inside jokes over gaan. Die gedeelde beleving schept een tijdelijke, maar sterke groepsidentiteit die de eindexamentijd allemaal nét iets minder zwaar maakt.
@mandyverdiesenn hoezo hebben ze alle examens op alle niveaus gwn onmogelijk gemaakt #examens #eindexamens #eindexamen #fyp
Fiene: ‘Iedereen zit in hetzelfde schuitje. Als een examen dan erg moeilijk of raar was, is het heel leuk om daar met andere mensen over te praten en lachen. Zo maakt het de stressvolle examenperiode ook weer een beetje luchtig.’
@sophriet ik kan niet de enige zijn die hier geen bal van snapte
@user70477104 jaman #eindexamen#voorjou
‘Het Nederlands vwo-examen vonden velen van ons meer lijken op een examen filosofie dan een examen Nederlands. Erna ontstond een heel grappige inside joke: we moeten allemaal even zeewaarts naar dode vlinders gaan schreeuwen.’
@ormistormi Of koekjes doen ofzo #nederlands #examens #nederlandseexamen #vwo #examen #examenvwo #laks #klacht
Omgaan met examenstress
Online bespreken jongeren na het examen antwoorden met elkaar, vertellen ze hoe hun examen ging of delen hun cijfers op basis van het correctiemodel. Het bekijken van deze video’s over een examen dat je net hebt gemaakt kan ook voor extra stress en twijfels zorgen. Had ik de vraag wel goed begrepen? Waren mijn antwoorden wel goed? Tegelijkertijd vinden jongeren juist erkenning en verlichting in de humor van deze video’s. Hierdoor kan TikTok een fijne uitlaatklep zijn om te relativeren en om te gaan met deze spanning.
‘Soms kreeg ik wel stress van de eindexamen-TikTok’s. Bijvoorbeeld als ik iets zag over een antwoord in het examen en dit niet overeenkomt kwam met wat ik had opgeschreven. Maar tegelijkertijd waren veel filmpjes wel leuk en grappig.’
@akaluuk it’s not looking good 😭 #examen #eindexamen #nederlands
@williemilliekillie Let op de komma’s en melk ofz😔 | #engels #eindexamen #examen #classof2025 #bellinga #luan #woordgrap #cito
‘Ik vond het altijd wel grappig om na een examen op TikTok te gaan en te zien wat de rest van Nederland van dat examen vond. Er zijn natuurlijk ook heel veel klachten over de examens, en mensen maken er memes van.’
@kristi_vdn dit examen was niet voor de weak #examens2025 #havo #geschiedenis #fyp
Reactie van Youngworks: #eindexamen2025
Boy Coene van Youngworks:
“Ik weet mijn eindexamentijd nog goed. We begonnen toen met Nederlands en dat deed meteen al wat stof opwaaien. Er stonden een paar woorden in het examen die we nog nooit eerder hadden gehoord. Daar werden toen veel memes over gemaakt, en tot op de dag van vandaag maken mijn vrienden en ik daar nog wel eens grappen over. Dat zijn leuke inside jokes die alleen mensen uit mijn examenjaar snappen.
In dat opzicht herken ik me goed in wat Fiene zegt. Ook ik heb toen veel uitlegvideo’s gekeken, vooral voor biologie. Alleen gebruikte ik daar vooral YouTube en geen TikTok. Haar verhaal voelt dus heel herkenbaar. Het speelt zich nu alleen af op een ander platform: TikTok.
De examentijd is voor veel jongeren een spannende en stressvolle periode. Dat was het voor mij zeker ook. Ik kan me voorstellen dat TikTok dat gevoel soms nog net iets kan versterken. Leuk om te zien dat TikTok leerlingen ook goed kan helpen bij de voorbereiding, met snelle en toegankelijke uitlegvideo’s en dat leerlingen hier na afloop op een luchtige manier en met humor samen hun examen verwerken.”
Eerdere edities van Internetsafari:
- Internetsafari #22: AI-poppetjes
- Internetsafari #21: Snackbakjes
- Internetsafari #20: de Bankzitters
- Internetsafari #19: TikTok Ban
- Internetsafari #18: We listen, we don’t judge
- Internetsafari #17: Hopecore
- Internetsafari #16: P. Diddy
- Internetsafari #15: Welke (domme) trends en virals vielen op? – Jubileum editie
- Internetsafari #14: Nikocado Avocado
- Internetsafari #13: Duisternisbewakers
- Internetsafari #12: Roxy Dekker
- Internetsafari #11: Vanlife
- Internetsafari #10: Bear vs. Man?
- Internetsafari #9: eindeloos scrollen (op TikTok)
- Internetsafari #8: Boer Harm
- Internetsafari #7: Nutri-Score
- Internetsafari #6: TikTok als zoekmachine
Meer over jongeren?
Al sinds 1999 werkt Youngworks met een team van onderzoekers, adviseurs en trainers; en met een uitgebreid netwerk, van wetenschappers tot designers aan verschillende vraagstukken rondom jongeren (en hun toekomst). We schrijven regelmatig blogs en longreads, bekijk hier onze blogs. Ook is onze kennis gebundeld in verschillende boeken. Bekijk hier ons aanbod.
Wil jij je met collega’s verdiepen in dit onderwerp? Neem dan zeker contact met ons op.