Internetsafari #19: TikTok Ban

Andjela Mestrovic
3 februari 2025

Op avontuur in de digitale wildernis

Het internet is een uitgestrekte en levendige wildernis waarin jongeren eindeloos kunnen communiceren, leren en verdwalen. Wat kijken jongeren online? Welke content is actueel? In deze maandelijkse rubriek gaan we online op reis en delen jongeren belangrijke ontwikkelingen, fenomenen en virals met ons die je gezien móet hebben.

Deze keer nemen Emil (21) en Raya (19) je mee op internetsafari. Het nieuwe jaar is nog maar net begonnen en er gebeurt al zoveel op het globale podium, zeker over social media en ‘big tech’ raken we niet uitgepraat. Zo werd op 19 januari ’25 TikTok twaalf uur lang verbannen in de Verenigde Staten. Dit zorgde niet alleen voor veel reacties, maar ook voor openbaringen van TikTok-creators en discussies over online veiligheid wereldwijd.

Achtergrond TikTok Ban

TikTok, de immens populaire app die wereldwijd door miljoenen – vooral – jongeren wordt gebruikt, is al jaren onderwerp van discussie. Waar de app voor velen vooral een bron van vermaak, creativiteit en virale trends is, zien overheden en critici ook de risico’s. In verschillende landen staat TikTok onder druk vanwege zorgen over privacy en zelfs nationale veiligheid.

Op zondag 19 januari ’25 ging de app voor Amerikanen tijdelijk op zwart, in opdracht van de toenmalige president Joe Biden. Al in 2020 dreigde het Witte Huis de app te verbieden, tenzij het Chinese moederbedrijf ByteDance de Amerikaanse tak zou verkopen. De reden? Amerikaanse gebruikersdata zouden volgens de regering in handen kunnen komen van de Chinese overheid. Daarbij zou er angst zijn voor het verspreiden van desinformatie.

Ook dichter bij huis in Nederland hoor je vaker kritische vragen. Rijksambtenaren mogen de app bijvoorbeeld niet op hun werktelefoon installeren. De app groeit nog altijd onder Nederlandse jongeren, maar het bewustzijn over de schaduwkant van TikTok neemt ook toe. Volgens een recente enquête uitgevoerd door NPO 3, vindt een groeiend aantal jongeren dat de app schadelijk is voor de mentale gezondheid. Ook privacy-overwegingen spelen een rol.

Met TikTok in het vizier van politici, techbedrijven en gebruikers wereldwijd, roept de situatie een bredere discussie op gang over vrijheid. Hoeveel controle mogen overheden hebben over sociale media? En wat betekent dit alles voor de jongere generaties die TikTok als hun digitale speeltuin beschouwen?

@defanoholwijn Wie heeft het al gedownload? 🧐 #tiktok #tiktokban #rednote #fyp #vjp ♬ Gymnopedie No.1 [Piano famous song](204824) – Kamimura Mahiro

Raya: ‘TikTok is voor mij een uitlaatklep. Ik kom er voor het entertainment maar gebruik het ook als een nieuwsbrief. Het was enorm rustig op de app toen de Amerikanen weg waren en het voelde zelfs een beetje raar om hen niet te zien.’

‘Ik zou het apart vinden als Nederland de app zou verbieden. Het is een platform waar je je eigen mening mag delen en ik vind dat heel belangrijk in een vrij land.’

Emil: ‘Ik gebruik TikTok vooral als ik me verveel of gewoon even aan niks wil denken. Soms gebruik ik de app ook om informatie op te zoeken. TikTok heeft een enorm goed algoritme hiervoor. Als de overheid zou besluiten om TikTok te verbannen zou ik dat prima vinden. Ze zouden hier dan vast een goeie reden voor hebben. Sociale media in het algemeen hebben veel invloed op de politiek en ik denk dat dit grotendeels de polarisatie in de samenleving op dit moment heeft veroorzaakt. Je zou het kunnen vergelijken met een telefoonverbod op scholen, uiteindelijk went iedereen eraan en is het beter voor de samenleving.’

@nosop3Waarom is TikTok verboden in deze landen? #nosop3 #tiktok #verbod #explainer

♬ origineel geluid – NOS op 3

Reactie op TikTok Ban

Raya: ‘Ik maak mij geen zorgen over hoe TikTok omgaat met m’n gegevens. Ik gebruik altijd verschillende wachtwoorden die heel moeilijk te raden zijn. Daarnaast heb ik ook niks te verbergen, maar ik snap wel dat mensen die bijvoorbeeld in de politiek zitten moeten oppassen.’

Emil: ‘Als ik erover nadenk is het heel problematisch hoeveel data er van ons worden verzameld door grote bedrijven zoals TikTok. Maar gek genoeg denk ik niet veel na over hoe TikTok met mijn eigen data omgaat. Ik weet weinig over wat er met de data gebeurt en als ik eerlijk ben heb ik ergens toch het gevoel van: “ze hebben toch al mijn data dus wat maakt het nu nog uit”.’

@nosstories Ga jij TikTok verwijderen? #tiktok #privacy #NOSstories ♬ origineel geluid – NOS Stories

Bye bye Americans?

Het ‘korte’ vertrek van de Amerikanen leidde tot allerlei inhakers. Zo deelden influencers allerlei onthullingen vlak voor de TikTok ban in werking trad.

Raya: ‘Ik vond het wel grappig. Sommigen dachten dat dit de laatste keer was dat ze op TikTok zouden zitten. Maar 12 uur later konden ze er gewoon weer in.’

@ly.as0♬ See You Again (feat. Charlie Puth) – Wiz Khalifa

@curiosityglimpse some of these had my jaw on the FLOOR. wdym it was all a lie??? 😭 #influencers #influencerconfession #tiktokban #january19tiktokban #sinceweareallgoingtodie #influencerslying #tiktokisback #americansontiktok #influencer #stayathomedaughter #duolingoreveal #scargirlconfession #charlidamelioanxietypen #alltheinfluencerconfessions #kenziezieglerconfession @haleyybaylee @charli d’amelio @Stay At Home Daughter @Duolingo @CarterKench @kenzie ♬ original sound – CuriosityGlimpse

Ook Nederlandse bedrijven als de HEMA kwamen met grappige inhakers om afscheid te nemen van de Amerikanen op hun eigen leuke en grappige manier.

@hemanederland HEMAmericans! Thenk joe very muts 🥹❤️ #HEMA #tiktokban ♬ original sound – HEMA

Reactie van Youngworks: ‘TikTok ban’

Yvonne van Sark van Youngworks:

‘De kritische geluiden over sociale media nemen toe. Maar dat zien we nog niet echt terug in een grote daling van het gebruik. Daarvoor zijn al die apps simpelweg te krachtig, helemaal als veel van je vrienden er ook op zitten. Interessant vind ik wel dat kritiek op TikTok zich ook verbreedt naar andere platfoms. Jongeren vinden het hypocriet om alleen kritisch naar TikTok te kijken, terwijl Instagram of YouTube hetzelfde doen. America good, China bad? Op npo3.nl las las ik de quote: ‘Beide spioneren als de malle.’ En daar hebben ze natuurlijk helemaal gelijk in!’

Eerdere edities van Internetsafari:

Meer over jongeren?

Al sinds 1999 werkt Youngworks met een team van onderzoekers, adviseurs en trainers, en met een uitgebreid netwerk, van wetenschappers tot designers aan verschillende vraagstukken rondom jongeren (en hun toekomst). We schrijven regelmatig blogs en longreads, bekijk hier onze blogs. Ook is onze kennis gebundeld in verschillende boeken. Bekijk hier ons aanbod.

Wil jij je met collega’s verdiepen in dit onderwerp? Neem dan zeker contact met ons op.